De eerste westerlingen die de Japanse taal beschreven en zich inzetten het zich eigen te maken waren Portugese monniken. Een van hen noemde het de taal van de duivel, omdat hij zoveel moeite ondervond met het leren ervan. Hoewel er ook nu door velen tegenop wordt gezien is het leren van Japans niet zo moeilijk als het lijkt. Er zijn erg goede leer- en woordenboeken in allerlei talen en de grammatica is niet zo heel ingewikkeld. Het belangrijkst is dat aan de stam van een verbum, een werkwoord, delen worden toegevoegd die aangegeven in welke tijd of vervoeging het werkwoord is gebruikt. Dit principe heet agglutineren of eigenlijk er aan toevoegen. In tegenstelling tot het Nederlands zijn er nauwelijks uitzonderingen op de basisregels.

Typerend voor het Japans zijn de vele beleefdheidsniveaus. Mannen en vrouwen gebruiken verschillende woorden en uitgangen als voortvloeisel van oude tradities over het verschil in het gedrag afhankelijk van je sekse. Ook wordt de specifieke woorden die men gebruikt en de toon waarop men ze uitspreekt bepaald door wie de gesprekspartner is. Of iemand ouder is of jonger, een collega of iemand aan wie je rapporteert, iemands functie of opleiding, of je het over jezelf of iemand anders hebt, al deze en nog veel meer zaken hebben invloed op welk woord je gebruikt. Het leren van deze niveaus is voor een buitenstaander nogal lastig.

Het Japans wordt geschreven met tekens. Deze karakters die in het Japans kanji genoemd worden zijn ontleend aan het Chinese schrift. In hun oudste vorm waren de tekens pictogrammen. Tekeningen van een berg, boom of huis, die heel direct verwezen naar het begrip waar ze voor stonden. De tekens werden, in verloop van eeuwen, steeds abstracter maar aan de radicalen, ofwel het basisonderdeel van een karakter, is de oude oorsprong vaak nog terug te zien. Op basis van dit radicaal en dus niet de uitspraak van het teken, wordt een karakter in het woordenboek opgezocht.

Met de komst van het boeddhisme uit China, rond de vijfde eeuw is ook het karakterschrift naar Japan meegekomen. Tot dat moment was er wel al een Japanse taal maar dat was alleen een gesproken taal, zonder een eigen schrift.

Bij het overnemen van de Chinese tekens werd in sommige gevallen een teken gekozen dat overeenkwam met hetzelfde begrip of woord in het Chinees. Daarnaast werd ook vaak nog het originele Japanse woord uitgesproken bij het lezen van dat karakter. In andere gevallen werd een teken gebruikt dat weliswaar klonk als het Japanse woord maar in het Chinees heel iets anders betekende. Het Chinese schrift werd niet in een keer overgenomen maar in verschillende perioden. Dit hield weer in dat de uitspraak voor een bepaald karakter was veranderd en dat de betekenis soms ook anders was geworden in de loop van 1 of 2 eeuwen. Dit werd dan weer toegevoegd aan het lijstje van verschillende uitspraken van het specifieke karakter. Deze verschillende uitspraak of lezing van een karakter, op basis van de klank of juist de betekenis wordt 'on' en 'kun' lezing genoemd.

Een Japans woord bestaat uit 1 of meerdere karakters. Als het woord uit meerdere karakters bestaat worden deze achterelkaar door geschreven, zonder een spatie tussen de tekens. De uitspraak van een karakter kan verschillen per combinatie. Soms juist de 'on' of weer de 'kun' uitspraak, afhankelijk van het karakter dat er voor staat of er op volgt. Er zijn vele duizenden woorden in het Japans en dus honderden karakters en duizenden vaste samenstellingen.

Naast de kanji tekens zijn er nog twee alfabetten in het Japans. Het een, het hiragana, wordt gebruikt voor vervoegingen achter het werkwoord en voor voegwoorden. Het wordt ook, heel klein, naast karakters gedrukt in kranten en ander drukwerk om de lezer te helpen met het herkennen van moeilijke woorden; zo'n klein bijschrift noemt men het furigana. Het andere alfabet, het katakana, wordt gebruikt voor leenwoorden uit Westerse talen als het Engels, Nederlands of Duits.

Er is een ruim aanbod van talencursussen die u in de boekhandel kunt kopen of kunt volgen via de open universiteit, de volksuniversiteit, verschillende commerciële bedrijven en natuurlijk ook bij de opleidingen Japanse taal en cultuur aan de universiteit van Leiden en bij andere universiteiten.